Skąd wzięła się nazwa miasta?

Niewiele osób wie, że Gliwice mieszczą się w dwudziestce największych polskich miast. Miasto zajmuje siedemnaste miejsce według powierzchni, osiemnaste według ludności, są także czwartym największym miastem województwa śląskiego według ludności. 

źródło: wikipedia.pl

Dziś jednak o czym innym. Skąd wzięła się nazwa miasta? Otóż dawniej historycy, głównie niemieccy, wiązali pochodzenie nazwy Gliwice/Gleiwitz (pisane również dawniej: Glywice czy Glewitze; łac. Glivitium) od czeskiego pojęcia chlewa. Taką tezę postawił między innymi autor pierwszej monografii miasta niemiecki autor Beno Nietsche. Stąd można stwierdzić, że XIII-wieczna nazwa miejscowa została powiązania z czeskim pochodzeniem. Twierdzenie Beno Nietschego zostało zweryfikowane przez niemieckich i polskich językoznawców i zastąpione dwiema innymi koncepcjami:

1. Gliw albo Gliwa – to imię osobowe, które występowało na terenie Śląska w średniowieczu. W tym przypadku Gliwice posiadają nazwę patronimiczną utworzoną od imienia właściciela ziemi lub jej dzierżawcy, względnie założyciela, zasadźcy Gliwic.
2. Gliw – w językach słowiańskich oznacza często teren gliniasty, obszar podmokły, wilgotny. W języku prasłowiańskim *gliva /*glivъ oznaczało coś oślizłego, śluzowatego, kleistego, a gliwieć oznaczało gnić, psuć się. W języku polskim używa się do chwili obecnej tego wyrazu np. do określenia zepsutego i przypominającego glinę - zgliwiałego sera. Ciekawostką jest fakt, że w językach słoweńskim, chorwackim i serbskim termin glive /gljive oznacza grzyby, zaś gljivice – małe grzybki. Według tej wykładni nazwa Gliwic jest nazwą topograficzną, utworzoną od właściwości obszaru na którym założono miasto.

Dworzec PKP, źródło: olek.friko.pl/

Jedna i druga teza ma swoich zwolenników i przeciwników, choć językoznawcy raczej skłonni się przychylać się do drugiej, topograficznej wykładni. W wielu opracowaniach niemieckich można się jeszcze spotkać z tezą wcześniejszą, powielaną bezpośrednio od Beno Nietschego.

W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis spisanej w latach 1295-1305 miejscowość wymieniona jest jako Glywitz. W kronice wymienione zostały również wsie, które w procesach urbanizacyjnych zostały wchłonięte przez miasto. Są to obecne dzielnice lub części miasta jak Żerniki zapisane w formach Syrdnicza villa,Syrdnicza Semiani oraz Syrdnik, Sobiszowice jako Novo Sobyssowitz, Ostropa jako Rostropitz, Łabędy jako Labant, Czechowice jako Cechowitz.

ul. Zwycięstwa, źródło: olek.friko.pl/

W 1475 roku w łacińskich statutach Statuta Synodalia Episcoporum Wratislaviensium miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Gleiwice oraz Glywicze. W historii nazwa miasta notowana była różnorodnie Geibitz, Gleywicz, Hliwicz oraz Gleiwitium.

W pruskim urzędowym dokumencie z 1750 roku wydanym w języku polskim w Berlinie przez Fryderyka Wielkiego wymienione są Gleywice pośród innych śląskich miejscowości. Nazwę miejscowości w formie Gliwice-Toszek w książce "Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej" wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa. Polską nazwę Gliwiceoraz niemiecką Gleiwitz wymienia Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany na przełomie XIX i XX wieku.

źródło: wikipedia.pl